วันเข้าพรรษา

การปวารณาเข้าพรรษา

วันเข้าพรรษา ที่ใช้กันในภาษาไทย เป็นคำที่มาจากภาษาสันสกฤตว่า "พรรษ" 

หมายถึง ฝน หรือ ปี แต่ถ้าเป็นภาษาบาลีจะมาจากคำว่า "วัสสูปนายิกทิวส" 

วันคือดิถีเป็น เป็นที่น้อมเข้าไปใกล้ซึ่งกาลฝน ดิถีเข้าพรรษาหรือวันเข้าพรรษา

การอยู่จำพรรษาของพระภิกษุ ถือเป็นกิจที่ภิกษุจะต้องปฏิบัติเพราะเป็น

พุทธบัญญัติที่พระพุทธเจ้าทรงบัญญัติโทษสัหรับภิกษุผู้ไม่อธิษฐานอยู่จำพรรษาไว้ 

การอธิษฐานอยู่จำพรรษาจึงหมายถึงการที่พระภิกษุอธิษฐานอยู่ประจำในอาวาสใด 

หรือในเสนาสนะที่พอจะกันแดดกันฝนได้ ต้องอยู่ประจำในที่นั้นประจำตลอด

เป็นเวลา ๓ เดือน ไม่เที่ยวจาริกไปค้างคืนในที่อื่นเว้นแต่มีเหตุจำเป็นต้องกลับมา

ให้ทันก่อนอรุณขึ้น ถ้ามีกิจธุระที่เร่งด่วนกลับมาไม่ทันในวันนั้นก็ต้องทำสัตตาหะ 

และต้องกลับมาภายใน ๗ วัน กล่าวสำหรับสามเณรก็ต้องมีการอธิษฐานจำพรรษา 

แต่ไม่มีการปวารณาออกพรรษา เพราะการปวารณาเป็นสังฆกรรม 

และอีกประการหนึ่งสามเณรไม่มีการนับจำนวนพรรษาเหมือนภิกษุ

ประเภทแห่งวันเข้าพรรษา มีอยู่ด้วยกัน ๒ วัน คือ ตั้งแต่วันแรม ๑ ค่ำเดือน ๘ 

ไปจนถึงวันขึ้น ๑๕ ค่ำเดือน ๑๑ (ในปีที่เป็นอธิกมาส คือมีเดือน ๘ สองหน 

ให้เข้าพรรษาวันแรม ๑ ค่ำเดือน ๘ หลัง) เรียกกันว่า วันเข้าพรรษาต้น 

หรือปุริมพรรษา หรือถ้ามีเหตุจำเป็นที่ทำให้การอธิษฐานอยู่จำพรรษไม่ทันในวันนั้น

ก็ให้เลื่อนการอธิษฐานอยู่จำพรรษาในวันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๙ ไปจนถึงวันขึ้น ๑๕ ค่ำ

เดือน ๑๒ เรียกกันว่า วันเข้าพรรษาหลังหรือปัจฉิมพรรษา 

แต่ที่พระภิกษุในไทยของเรายึดถือเป็นหลักปฏิบัติให้ตรงกันนั้น คือ 

การอธิษฐานอยู่จำพรรษาในวันเข้าพรรษาต้นหรือปุริมพรรษา 

เป็นธรรมเนียมปฏิบัติให้ตรงกันทุกวัด

ความสำคัญของวันเข้าพรรษา

วันเข้าพรรษา นับว่าเป็นวันสำคัญวันหนึ่งของพระพุทธศาสนา

ทางราชการของไทยก็ได้ประกาศให้เป็นวันหยุดราชการอีกวันหนึ่งด้วย

นอกจากนั้นการอยู่จำพรรษาของพระภิกษุในพระพุทธศาสนาในช่วงเทศกาลเข้าพรรษา 

ยังอำนวยประโยชน์เพื่อพุทธศาสนิกชนหลายด้านจึงพอที่จะกล่าวความสำคัญ

ของวันเข้าพรรษาที่เป็นหลัก ๆ ได้ดังต่อไปนี้

วันเข้าพรรษา เป็นการอธิษฐานอยู่จำพรรษามีผลทำให้ภิกษุต้องหยุด

การเที่ยวไปค้างแรมในที่อื่น ต้องอยู่ประจำในอาวาสแห่งใดแห่งหนึ่ง

ตามที่ทรงมีพระพุทธานุญาตไว้

การอยู่จำพรรษาของภิกษุในอาวาสนั้น ๆ เป็นเวลา ๓ เดือน เป็นโอกาสที่จะได้

ใช้เวลาช่วงนี้ศึกษาเล่าเรียนพระธรรมวินัย

สำหรับพุทธศาสนิกชนผู้มีความศรัทธาเลื่อมใสอย่างแรงกล้าได้เข้ามาบวชเพื่อ

ศึกษาหลักธรรมในทางศาสนาให้ยิ่งขึ้นการอยู่เป็นประจำของภิกษุเป็นโอกาสให้

พุทธศาสนิกชนได้มีการบำเพ็ญบุญกุศลในด้านต่าง ๆ เช่น ทาน ศีล ภาวนาได้สะดอกยิ่งขึ้น

เทศกาลวันเข้าพรรษายังเป็นช่วงเวลาที่พุทธศาสนิกชนจะได้ลด ละ เลิกอยายมุข

อันเป็นทางแห่งความเสื่อต่าง ๆ ตามหลักของวิรัติ ๓ คือ

สัมปัตตวิรัติ งดเว้นได้เฉพาะหน้า คือแม้สบโอกาสที่จะทำความชั่วได้ แต่ก็มีสติยั้งคิด 

สามารถระงับใจไม่ทำเช่นอาจโกงได้แต่ไม่ทำ อาจฆ่าได้แต่ไม่ฆ่า เป็นต้น

สมาทานวิรัติ งดเว้นได้ด้วยการสมาทาน คือมีเจตนาตั่งใจไว้ว่าจะไม่ทำความชั่ว 

เช่นสมาทานศีลไว้ก็งดเว้นตามที่ตั้งใจไว้ได้

สมุจเฉทวิรัติ งดเว้นได้เด็ดขาด คือไม่ทำตลอดไป ซึ่งเป็นการงดเว้นของพระอริยบุคคล

6.วันเข้าพรรษาเป็นต้นเหตุให้เกิดประเพณีตามมาอีกหลายประเพณี เช่น 

การถวายเทียน การถวายพุ่ม ถวายผ้าอาบน้ำฝนเป็นต้น

การประกอบพิธีเข้าพรรษาในไทย

การประกอบพิธีบำเพ็ญกุศลเนื่องในวันเข้าพรรษาของปวงชนไทย น่าจะมีมาแต่โบราณกาลแล้ว 

แต่มาปรากฎเด่นชัดในครั้งสมัยกรุงสุโขทัยเป็นราชธานี พิธีนี้มีการกล่าวไว้ในหนังสือ

นางนพมาศว่า "ประชาชนชายหญิงชาวกรุงสุโขทัยนั้นรวมตัวกันไปบำเพ็ญบุญกุศล

ตามวัดต่าง ๆ มีการจัดขบวนแห่เทียนจำนำพรรษาแห่ไปทางบกบ้าง ทางน้ำบ้าง 

มีการตกแต่งและจัดเป็นริ้วขบวนอย่างสวยงาม 

นอกจากนั้น ยังได้มีการจัดเตรียมของเครื่องใช้ที่สมควรแก่สมณสารูปไปถวายพระภิกษุ

ที่จำพรรษาในวัดนั้น ๆ อีกด้วย"

          สำหรับการบำเพ็ญกุศลของพุทธศานิกชนในปัจจุบันี้เมื่อถึงประเพณี

วันเข้าพรรษาก็จะร่วมกันบำเพ็ญบุญกุศลเป็นพิเศษตั้งแต่ก่อนวันเข้าพรรษาจะมาถึง

มีการร่วมกันหล่อเทียนจำนำพรรษาเพื่อนำไปถวายวัดต่าง ๆ การหล่อเทียนในปัจจุบันนี้

เท่าที่เห็นในปัจจุบันทางวัดจะเป็นผู้อำนวยความสะดวกให้ มีการจัดเตรียมสีผึ้งไว้

ให้ประชาชนได้มราร่วมหล่อเทียนกันที่วัด เมื่อเสร็จแล้วก็จะร่วมกันแกะสลักต้นเทียน

ที่หล่อนั้นอย่างสวยงาม มีการจัดขบวนเพื่อแห่เทียนนั้นพร้อมกับมีการละเล่น

ตามธรรมเนียมนิยมของแต่ละท้องถิ่นเป็นที่เอิกเกริกเฮฮาสนุกสนาน 

เสร็จแล้วก็นไปถวายพระสงฆ์

          ในบรรดาการจัดขบวนแห่เทียนจำนำพรรษา ในปัจจุบันนี้จังหวัดที่ถือว่า

จัดเป็นงานประเพณีที่ยิ่งใหญ่ และเป็นงานระดับประเทศ มีนักท่องเทียวทั้งชาวไทย

และชาวต่างชาติให้ความสนใจไปเที่ยวชมและเป็นที่รู้จักกันอย่างกว้างขวาง

ก็คืองานแห่เทียนจำนำพรรษาของจังหวัดอุบลราชธานี

          เมื่อถึงวันเข้าพรรษาก็มีการจัดเตรียมพุ่มซึ่งภายในก็จะบรรจุของใช้ที่จำเป็น

และเหมาะสมกับพระภิกษุสามเณรจะใช้สอยได้และผ้าอาบน้ำฝนไปถวาย 

การถวายถ้าของมีมากกว่าภิกษุ-สามเณรก็จะมีการทำเป็นสลากให้ภิกษุ-สามเณรจับสลากก่อน 

เมื่อจับได้ของทายกทายิกาท่านใดก็รับพุ่มของผู้นั้น แต่ในบางแห่งก็แล้ว แต่ว่าจะถวาย

องค์ใดก็สุดแต่เจ้าภาพ นอกจากนั้นการถวายเทียนจำนำพรรษาในปัจจุบัน 

ก็มีความสะดวกมากยิ่งขึ้น เพราะบรรดาร้านค้าต่าง ๆ ได้จัดทำเทียนพรรษาขนาดต่าง ๆ 

ให้ผู้มีศรัทธานำไปถวายเป็นจำนวนมาก แต่บางท่านก็มีความคิดว่า 

ในสมัยปัจจุบันนี้ความจำเป็นในการใช้เทียนน้อยลง เพราะวัดต่าง ๆ 

ใช้ไฟฟ้ากันเป็นส่วนใหญ่ จึงนำอุปกรณ์ไฟฟ้าต่าง ๆ เช่น ฟลอดไฟไปถวายแทนเทียนก็มี 

ซึ่งก็นับว่าเป็นประโยชน์มากทีเดียว เป็นการประยุกต์ให้เข้ากับยุคสมัย

          นอกจากนั้น ในช่วงเข้าพรรษาเป็นเวลา ๓ เดือน พุทธศาสนิกชนก็จะมีความตั้งใจ

เป็นพิเศษในการทำบุญทำกุศล เช่นทำบุญใส่บาตรตอนเช้าทุกวัน งดเว้นการดื่มสุรา

และการเที่ยวเตร่ ตอนกลางคืน สำหรับพุทธศาสนิกชนบางท่านที่ไม่มีภาระที่ห่วงมาก

ก็อาจจะมีการไปนอนค้างที่วัดในวันพระ เพื่อสมาทานรักษาอุโบสถศีลและในวันเข้าพรรษานี้ 

ปัจจุบันได้มีการรณรงค์ให้ร้านค้างดการจำหน่ายสุรา และขอให้ประชาชนงดเว้นการดื่มสุรา 

และงดเว้นอบายมุกทุกอย่าง ซึ่งก็ได้ผลเป็นที่น่พอใจพอสมควร แต่ถ้าหากมีการรณรงค์กัน

อย่างต่อเนื่องทุก ๆ ปี คงจะทำให้ได้ผลดีกว่าที่เป็นอยู่

          วันเข้าพรรษา ในส่วนของพระราชพิธีนั้น ถือเป็นพระราชประเพณีที่มีมาแต่โบราณกาล 

แต่ครั้งสมัยกรุงสุโขทัยเป็นราชธานีดังมีใจความตามที่ปรากฎในหนังสือนางนพมาศ 

พอประมวลได้ว่า "เมื่อถึงเดือน ๘ นักขัตฤกษ์บูชาใหญ่ มีการประกอบพิธีอาสาธมาศ

พระสงฆ์ในพระพุทธศาสนาจะอยู่จำพรรษาทุกอาราม สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว 

จึงมีพระดำรัสสั่งให้จัดแจงตกแต่งพระอารามหลาวงทุกแห่ง แล้วทรงถวายทานแด่พระสงฆ์ 

เช่นผ้าจำนำพรรษา สลากภัตร คิลานภัตร และเทียนจำนำพรรษา เป็นต้น ทรงบูชาพระบรมธาตุ 

พระพุทธปฏิมากรตลอดไตรมาส ถวายธูปเทียน น้ำมันเติมประทีปแด่พระสงฆ์

ที่จำพรรษาในพระอารามหลาง ทั้งในเมืองและนอกเมืองทุกพระอาราม"๑ 

(พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่กัว พระราชพิธี ๑๒ เดือน, ๒๔๙: ๔๘๕ - ๗)

          ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น วันเข้าพรรษานี้มีการสวดอย่างหนึ่งเรียกว่า 

สวดโอ้เอ้วิหารลาย คือ การสวดมหาชาติคำหลวงในพระอุโบสถวันพระศรีรัตนศาสดาราม 

ส่วนการประกอบพระราชพิธีในปัจจุบันเรียกกันว่า พระราชพิธีบำเพ็ญพระกุศลวันเข้าพรรษา

มีงานตั้งแต่วันขึ้น ๑๕ ค่ำ พระเจ้าอยู่หัวเสด็จพระราชดำเนินยังพระอุโบสถ

วัดพระศรีรัตนศาสดาราม ทรงจุดเทียนจำนำพรรษา ถวายพุ่มเทียนบูชา

พระพุทธมหามณีรัตนปฏิมากร จากนั้นทรงประเคนพุ่มเทียนแด่พระสงฆ์ 

ในปัจจุบันนี้นิมนต์พระราชาคณะขึ้นไป เข้ามารับพุ่มเทียนปีหนึ่งประมาณ ๕๐๐ รูป 

และเมื่อถึงวันเข้าพรรษาพระราชพิธีที่สำคัญอีกอย่างหนึงคือ การเปลี่ยนเครื่อ่งทรง

ของพระแก้วมรกต จากเครื่องทรงฤดูร้อนเป็นฤดูฝน ซึ่งจะมีการเปลี่ยนเครื่องทรง

ในวันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๘ ซึ่งเป็นวันเข้าพรรษาของทุกปี